Skrzyp polny

Dla wielu osób skrzyp polny to jedynie uciążliwy chwast. Tymczasem w stworzonej przez francuskich naukowców klasyfikacji ziół o najwyższej mocy skrzyp polny znalazł się na pierwszym miejscu. 

Skrzyp polny

 
Przed rozwojem przemysłu farmaceutycznego i pojawieniem się syntetycznych leków remedium na krwotoki, choroby układu moczowego, reumatyzm oraz wypadanie włosów stanowiło ziele skrzypu polnego. Między innymi w przypadku tych problemów roślina ta zalecana jest także i dziś.
Na walorach skrzypu polnego poznali się już starożytni. O tym, że tamuje krwawienie wspominają Dioskurides i Pliniusz Starszy. Żyjący w średniowieczu perski lekarz Awicenna zalecała sok ze świeżego skrzypu, żeby przyspieszyć gojenie ran.
Roślinę tę bardzo cenił także, działający w epoce renesansu Paracelsus, nazywany ojcem medycyny nowożytnej. Poza właściwościami leczniczymi skrzyp wyróżnia się w świecie fauny tym, że należy do najstarszych roślin na ziemi (wiek tego rodzaju oszacowano na ok. 300 milionów lat). Potężne drzewa skrzypów ery paleozoicznej dały początek pokładom węgla kamiennego.

Skrzyp polny – właściwości w skrócie:

• ­skrzyp działa moczopędnie,
• przeciwkrwotocznie,
• uszczelnia naczynia krwionośne,
• działa krwiotwórczo,
• ma działanie przeciwreumatyczne,
• pobudza przemianę materii,
• przyspiesza gojenie,
• odtruwa organizm,
• ma działanie ściągające,
• działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.

Skrzyp – na włosy i paznokcie, do picia, płukania, okładów i kąpieli

Skrzyp polny dobroczynnie wpływa na funkcjonowanie wielu układów i organów. Herbata ze skrzypu polnego wskazana jest m.in.:

• w zaburzeniach pracy układu moczowego (kamica, zapalanie pęcherza i nerek);
• jako środek hamujący krwawienia z płuc, przewodu pokarmowego i dróg moczowych;
• w stanach zapalnych i pierwszych objawach powiększenia gruczołu krokowego (prostaty);
• w leczeniu miażdżycy naczyń krwionośnych;
• dla obniżenia ciśnienia;
• w schorzeniach reumatycznych, którym towarzyszą obrzęki;
• w chorobach skórnych (np. trądziku);
• jako środek poprawiający aktywność hormonalną u ludzi starszych.

Zewnętrznie napar ze skrzypu można stosować do:

• płukania jamy ustnej w stanach zapalnych;
• okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia stłuczenia, kontuzje i oparzenia;
• okładów i kąpieli łagodzących bóle reumatyczne.

Ziele skrzypu jest sprawdzonym, a co najważniejsze skutecznym środkiem przeciwdziałającym wypadaniu oraz przetłuszczaniu się włosów, stąd jest składnikiem szamponów i odżywek do nich. Wszystko dzięki zawartości krzemionki, która wpływa korzystnie na skórę i jej wytwory. Poza włosami, skrzyp działa też wzmacniająco na paznokcie. 

Syrop ze skrzypu polnego

Krzem i inne składniki

Owo charakterystyczne skrzypienie (któremu roślina zawdzięcza pierwszy człon nazwy), to zasługa dużej zawartości rozpuszczalnych w wodzie związków krzemu (tzw. krzemionki). Są one bardzo ważne dla zachowania właściwej kondycji skóry, włosów i paznokci, ale też elastyczności stawów oraz naczyń krwionośnych, jak również odbudowy tkanki łącznej (z krwią włącznie).
Część krzemionki, przechodząc do moczu, staje się też koloidem ochronnym, przeciwdziałającym gromadzeniu się i krystalizacji składników mineralnych w drogach moczowych, a więc powstawaniu złogów. Ziele skrzypu polnego skrywa też w sobie: flawonoidy, sole potasu, kwasy organiczne, saponiny, fitosterole, witaminę C, karotenoidy, garbniki i związki żywicowe.

Skrzypiące choinki

Współcześnie na świecie występuje ok. 50 gatunków skrzypu (w Polsce – dziewięć), ale tylko jeden – polny (łac. Equisetum arvense), a w zasadzie jego zielone, „liściaste” pędy mają właściwości lecznicze. Wyrastają one około maja z wielopiętrowych podziemnych kłączy, osiągają do 40-50 cm wysokości, a wyglądem przypominają miniaturowe choinki.
Skrzyp polny jest rośliną wieloletnią, w strefach umiarkowanych i podzwrotnikowych bardzo pospolitą. Spotkać ją można praktycznie wszędzie: na polach, ugorach, przy drogach, w rowach, a także na łąkach, pastwiskach, nad brzegami zbiorników wodnych czy w lasach. Jego puste wewnątrz łodygi są twarde i szorstkie (stąd dawniej używano ich do polerowania naczyń z cyny, a samą roślinę nazywano „cynowym zielem’). Skrzypią, gdy się je zdepcze lub zgniecie w dłoni.

Dla zbierających skrzyp polny

Jeśli decydujemy się na zbieranie skrzypu polnego musimy pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Po pierwsze roślina ta na początku wiosny wydaje pędy zarodnikowe, a więc zbiór powinien odbywać się najwcześniej w połowie wiosny, gdy pojawiają się pędy płonne o wysokości do 40 cm wysokości. Jednak chcąc, aby zebrane ziele skrzypu miało, jak najwięcej wartości leczniczych warto odłożyć tą czynność do lipca. Skrzyp polny bowiem zbierany od połowy lipca do końca sierpnia posiada największe stężenie kwasu krzemowego. Po drugie należy ścinać jedynie całkowicie zdrowe rośliny o kolorze czystej zieleni, pozostawiając dolną, brunatną część, a zatem cięcia dokonuje się na około 10-15 cm wysokości. Na koniec tak zebraną roślinę suszy się w przewiewnym, zacienionym miejscu, w którym panuje wysoka temperatura (nie wyższa jednak niż 40 C). Warto przy tym przykryć zebrane pędy, dzięki czemu nie stracą one swojego koloru.